ΙΣΧΥΡΟΣ ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ – ΕΥΑΛΩΤΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ | Της Δρ. Λίνα Τσίκουτα – Δεϊμέζη

Τρεις προτάσεις νέων Ελλήνων καλλιτεχνών συγκροτούν μια ιδιάζουσα, συναρπαστική “συνεύρεση”, σε μία κοινή έκθεση, που αντλεί το ενδιαφέρον της από τις συγγένειες, τις ομοιότητες, αλλά και τις σημαντικές αντιθέσεις, τις ιδιαιτερότητες και την προσωπική εικαστική γραφή ενός εκάστου των καλλιτεχνών.

Κυρίαρχο, κοινό στοιχείο είναι η εμμονή στην απόδοση ενός ιδιότυπου ρεαλισμού, με έμφαση στην σχεδιαστική και ζωγραφική ευχέρεια απόδοσης της πραγματικότητας, με επιμονή στην λεπτομέρεια που ξαφνιάζει και με αποκάλυψη μιας μυστηριακής, δυσερμήνευτης εσωτερικής πραγματικότητας.

Ο Λεωνίδας Γιαννακόπουλος, ο Ανδρέας Ζυμβραγός και η Λαμπρινή Μποβιάτσου παρουσιάζουν, μέσα από τα πρόσφατα έργα τους, και άλλες ομοιότητες, όπως η τεχνική, μελάνι σε χαρτί για τον πρώτο, μολύβι σε ρυζόχαρτο για τον δεύτερο και χρωματιστά μολύβια σε χαρτί, για την τρίτη. Ένα άλλο κοινό χαρακτηριστικό είναι πως πρόκειται για έργα μικρών διαστάσεων. Ακόμη, τα έργα και των τριών, σε επίπεδο θεμάτων στηρίζονται σε κυρίαρχες αντιθέσεις.

Ο Λεωνίδας σχεδιάζει αλλόκοτα έντομα σε έρημα τοπία, με αναπάντεχα κτίρια, τέλεια σχεδιασμένα λουλούδια κατοικημένα από τρομακτικά έντομα. Τα κτίρια, άλλοτε εμπνευσμένα από παλιούς πίνακες και άλλοτε με φανταστικούς συνδυασμούς. Τα όντα του φυτικού και ζωικού βασιλείου έχουν την απαρχή τους σε μελέτη φυσιοδιφικών σχεδίων του 16ου αιώνα. Οι συνθέσεις ακουμπούν στο ουτοπικό, το φανταστικό, όπου υβριδικά έντομα, κουκούλια, σκουλήκια, σκαθάρια, πεταλούδες εμφανίζονται με αναπάντεχα κεφάλια, σκελετών, γέρων βασιλιάδων, δράκων, φανταστικών ζώων, προσδίδοντας μια έντονα αλλόκοτη ατμόσφαιρα. Σε πλήρη αντιδιαστολή βρίσκεται το άρτιο λεπτεπίλεπτο σχέδιο με το grotesqueστοιχείο, μια επίδραση από το φανταστικό του Ernst, με την έντονη δραματουργία.

Ο Ανδρέας, στις αινιγματικές συνθέσεις του, παρουσιάζει μορφές με δυσανάγνωστη εσωτερική πραγματικότητα, με δυσερμήνευτη ταραγμένη ψυχική κατάσταση των μορφών του, με στιγμές ιδιαίτερες, γεμάτες μυστήριο. Εξωτερικά τοπία, φύση ερημική, ομιχλώδης, μοναξιά, θλίψη, παγωμένος χρόνος, οικισμοί σιωπηλοί με συννεφιασμένους ουρανούς. Άνδρες ή γυναίκες ερμητικά κλεισμένοι στην εσωτερική τους, δραματική, πραγματικότητα. Ανδρικά γυμνά πόδια, σε πρώτο επίπεδο, υψωμένα στο κενό, με φόντο στον ορίζοντα πουλιά που πετούν. Αινιγματική, λιτή αναφορά σε έναν άνθρωπο πριν την πτώση; Η άψογη εκτέλεση σε επίπεδο τεχνικής σαν να υπονομεύεται από την επικάλυψη με ομιχλώδη, ανοιχτόχρωμα πέπλα, με την ίδια λογική που ο Rembrandtκάλυπτε με βελούδινα σκοτάδια, τα κατοικημένα από αντικείμενα εσωτερικά των συνθέσεών του. Ο Ζυμβραγός επιλέγει να απεικονίσει μια ιδιαίτερα γοητευτική, κεκαλυμμένη, ομιχλώδη πραγματικότητα.

Η Λαμπρινή συνεχίζει την εμμονή της στην λεπτολογική, άρτια σχεδιαστική και τεχνική απόδοση της οικείας της πραγματικότητας. Οι αυτοπροσωπογραφίες και τα πορτρέτα αγαπημένων προσώπων, όπως το μωρό της, πάντα με κυρίαρχα τα στοιχεία της παραμόρφωσης, της αντανάκλασης, της διαφάνειας, εστιάζουν στην επιλεκτική μεγέθυνση της λεπτομέρειας. Η αυτοπροσωπογραφία και αντικείμενα της οικείας καθημερινότητας παρουσιάζονται μεγεθυμένα με την αντανάκλαση, μέσα από το παρμπρίζ του αυτοκινήτου της, μέσα από την οθόνη του υπολογιστή της, μέσα από ένα γυάλινο ποτήρι, ή ένα διάφανο, σφαιρικό σκεύος. Η διττή, ταυτόχρονη απεικόνιση της μορφής της και του ειδώλου της αποτελεί το ίδιο θέμα, αλλά και το σύνθετο, εννοιολογικό πλαίσιο της εικόνας της.

Οι τρεις δημιουργοί έχουν ως αφετηρία τη συστηματική παρατήρηση φαινομένων της εξωτερικής πραγματικότητας για να υπαινιχτούν την εσώτερη, προσωπική τους πραγματικότητα, με αρωγό τη δύναμη της μορφοπλαστικής, δημιουργικής τους φαντασίας. Εκδοχές ενός νεορεαλισμού, συνδεδεμένες με την πραγματικότητα από το στιγμιαίο της φωτογραφικής απεικόνισης. Προτάσεις με τονισμό μιας υπερπραγματικότητας “υπερρεαλιστικής”, όπου η φωτογραφία χρησιμεύει ως υπόστρωμα προετοιμασίας, ως carnet d’ esquisses. Με επιλεκτικό βλέμμα στην εστίαση λεπτομερειών της πραγματικότητας, δια μέσου της έντονης διεύρυνσης της φωτογραφικής θέασης, προχωρούν σε ένα είδος ψευδαισθησιακής αλήθειας, με διάσταση υπαρξιακή, αποδίδοντας νύξεις, ψήγματα του πολυσύνθετου χαρακτήρα της ύπαρξης στη σύγχρονη κοινωνία.

Η τέχνη τους βασίζεται σε αντιθέσεις, όπου η τελειότητα της απεικόνισης συνδυάζεται με το αναπάντεχο, την παραμόρφωση, την αντανάκλαση, την ηρεμία, την ταραχή. Στις συνθέσεις τους αναπτύσσεται μία σχέση ανάμεσα στην πραγματικότητα και την αυταπάτη, την οφθαλμαπάτη, την συγκάλυψη, την μεταμότφωση. Οι δημιουργίες τους εκπέμπουν ένα μυστήριο για την αλήθεια που κρύβεται πίσω από την εικόνα τους και μία ασυγκράτητη επιθυμία στο θεατή αποκωδικοποίησής της. Στις συγκλήσεις της τέχνης τους μπορούμε να αναφέρουμε πως και οι τρεις, με επίπονο, χρονοβόρο, συστηματικό, τρόπο, με παραδοσιακά, λιτά μέσα, σε επίπεδο τεχνικής, ξαφνιάζουν με την πιστότητα και την τελειότητα της απεικόνισης, προτείνοντας μέσα από το παλιό κάτι νέο.

Τα έργα με συγγένειες και πολύ ιδιαίτερες διαφοροποιήσεις αποτελούν συγκροτημένα δείγματα μιας προσωπικής σύγχρονης αισθητικής γραφής, προσφέροντας στο θεατή διέγερση του βλέμματος, του νου, και της ψυχής σε μία εικαστική “συνεύρεση” που αναδεικνύει την συνθήκη της διαφορετικότητας.

Δρ. Λίνα Τσίκουτα – Δεϊμέζη
Ιστορικός Τέχνης